De afgelopen weken mocht ik bij verschillende scholen, hogescholen en academies een training verzorgen over een thema dat steeds urgenter wordt: hoe begeleid en beoordeel je studenten die AI gebruiken bij hun afstuderen? Het blijkt een onderwerp dat niet alleen vragen oproept, maar ook kansen biedt om ons onderwijs toekomstbestendiger te maken. Dit keer een verslag van de training bij HBV-experts. Zij vertegenwoordigen een groep professionals (senior experts) van veelal 60 jaar en ouder. HBV wil de kennis, ervaring en expertise niet verloren laten gaan en inzetten voor HBO-onderwijs, bedrijven, instellingen en organisaties.

Van wantrouwen naar bewustwording

Waar AI vaak nog wordt gezien als iets dat “gedetecteerd” moet worden, draait het in de kern juist om transparantie en reflectie. In de sessie daagden we docenten uit om het gesprek te voeren:

• Hoe heb je AI ingezet?
• Wat deed je ermee en wat juist niet?
• Wat heb je ervan geleerd?

Zodra studenten hun prompts, versies en keuzes delen, verandert AI-gebruik van een risico in een leermoment. De focus verschuift van controle naar eigenaarschap.

Tools voor verantwoord AI-gebruik

Tijdens de training ontvingen deelnemers een complete AI Afstuderen Toolkit, ontwikkeld vanuit Onderwijs Orakel. Deze bevat o.a.:

• AI-logboek – waarin studenten hun gebruik documenteren.
• Verantwoordingformat – als bijlage bij het afstudeerwerk.
• Rubric met AI-criteria – waarmee begeleiders transparantie en kritisch denken kunnen beoordelen.
• Checklist “AI als companion” – om begeleidingsgesprekken te voeren over de rol van AI.

Samen vormen deze tools een praktisch kader om AI niet te verbieden, maar bewust en toetsbaar in te zetten.

AI Act, AVG en onderwijspraktijk

Een belangrijk onderdeel van de sessie was de AI Act en de gevolgen voor onderwijsinstellingen.
Vanaf 2025 geldt AI in het onderwijs als hoog-risico domein: transparantie, menselijk toezicht en veilige dataopslag zijn verplicht. Dat vraagt om bewuste keuzes:

• Welke AI-tools gebruiken we wél, en waarom?
• Waar worden leerling-/studentgegevens verwerkt?
• Hoe borgen we menselijke controle?

Daarom werk ik met platforms zoals EduGPT, volledig gehost binnen de EU, met aandacht voor privacy, veiligheid, data-onafhankelijkheid en didactische kwaliteit, dat ook het kritisch denken ondersteund.

Van bijlage naar bewustwording

Wat mij telkens raakt: zodra studenten hun AI-logboek invullen, ontstaat een dieper gesprek over leren, denken en keuzes maken. AI wordt zo niet langer een black box, maar een spiegel voor reflectie.

“Afstuderen met AI vraagt niet om nieuwe regels, maar om een nieuw gesprek over eigenaarschap en groei.”

De volgende stap

Deze workshop maakt deel uit van het bredere programma Level Up: AI-geletterdheid voor het onderwijs. Wil jij ook binnen jouw opleiding aan de slag met AI-verantwoording, rubrics of begeleidingstrajecten? Bekijk dan onderwijsorakel.nl/workshops of neem contact op voor een inspiratiesessie op maat.