Steeds meer scholen omarmen kunstmatige intelligentie (AI). Denk aan slimme leersystemen, adaptieve toetsing en gepersonaliseerde leertrajecten. Maar welke impact heeft dat eigenlijk op het milieu? In het rapport “Klimaat en rekenkracht”, een onderzoek van adviesbureau Berenschot in opdracht van Kennisnet, worden de mogelijke milieu-effecten van AI in het primair en voortgezet onderwijs op een rijtje gezet. Wat blijkt? AI verbruikt meer energie en water dan vaak wordt gedacht, en dat brengt een flinke CO₂-uitstoot met zich mee. Dit blog bespreekt de belangrijkste bevindingen en hoe je er als school mee om kunt gaan.

Van computerrekenkracht naar CO₂-uitstoot

AI kost veel rekenkracht. Al die berekeningen – denk aan het trainen van modellen of het realtime verwerken van data in de klas – hebben stroom nodig. Volgens het rapport is de milieudruk van AI in een hypothetisch scenario waarin een hele schooljaar lang AI volop wordt ingezet, te vergelijken met:

• Het jaarlijkse waterverbruik van 1.440 huishoudens
• Het elektriciteitsgebruik van 6.829 huishoudens
• Een CO₂-uitstoot die overeenkomt met 2.566 benzineauto’s, elk een gemiddelde afstand rijdend

Dit zijn grote aantallen die laten zien dat AI niet alleen in potentie ons onderwijs kan verbeteren, maar ook een prijs heeft op het gebied van milieu.

Waar komen deze getallen vandaan?

Berenschot heeft in opdracht van Kennisnet onderzoek gedaan naar diverse vormen van AI-gebruik in het primair en voortgezet onderwijs. In hun rekenmodellen namen ze aan dat AI voor uiteenlopende toepassingen wordt ingezet, van het personaliseren van leerstof tot het ondersteunen van leerkrachten bij administratieve taken.

Daarbij is er een reeks aannames gedaan over onder andere de duur van AI-gebruik, het type hardware en het aantal leerlingen. Natuurlijk zijn die aannames altijd voor discussie vatbaar: niet elke school gebruikt AI even intensief, en niet elk AI-systeem draait de hele dag op volle kracht.

Waarom dit rapport belangrijk is voor scholen

Het rapport richt zich niet op de vraag of AI al dan niet in de klas moet worden geïntroduceerd. De studie is vooral bedoeld om bewustwording te vergroten en onderwijsinstellingen te ondersteunen bij het maken van weloverwogen keuzes.

Enkele mogelijke handvatten:

1. Zet AI gericht in
   Niet elk onderwijsprobleem hoeft met AI te worden opgelost. Door te focussen op die gebieden waar AI écht het verschil maakt, voorkom je onnodig verbruik van energie.
2. Kies zuinige hardware
   Serverruimtes en datacenters liggen vaak buiten het gezichtsveld van leerlingen en leraren. Toch heeft de efficiëntie van die hardware een enorme invloed op het totale energieverbruik.
3. Ga slim om met data
   Een AI-model hoeft niet altijd met gigantische datasets te worden getraind. Bewust omgaan met de hoeveelheid data kan de milieudruk aanzienlijk verminderen.
4. Duurzame partners en leveranciers
   Kijk naar de klimaatdoelen van de partijen waarmee je samenwerkt. Bij veel cloudproviders kun je bijvoorbeeld kiezen voor datacenters die draaien op groene stroom.

Leren én verduurzamen

De inzet van AI in het onderwijs is veelbelovend. Het kan leerlingen op individueel niveau uitdagen, docenten ontlasten en zorgen voor nieuwe onderwijsvormen. Tegelijk laat het rapport zien dat we die ontwikkeling niet los kunnen zien van de milieu-impact.

Toch is het mooie aan technologie dat deze zich blijft ontwikkelen – vaak sneller dan we denken. Zo wordt hard gewerkt aan modellen en datacenters die minder energie verbruiken. En het schoolbestuur kan een belangrijke rol spelen door bij de selectie van AI-toepassingen of ICT-leveranciers te letten op hun duurzaamheidsprestaties.

Conclusie

AI biedt talloze mogelijkheden om het onderwijs te innoveren en de kwaliteit van leren te verbeteren. Maar net als bij elke technologische vooruitgang is het verstandig om ook de schaduwzijde te belichten. Met de inzichten van Kennisnet en Berenschot kunnen scholen nu beter afwegen wanneer en hoe AI bijdraagt aan hun educatieve doelen – én aan een duurzame toekomst.

Bron:
https://www.kennisnet.nl/onderzoek/klimaat-en-rekenkracht-onderzoek-naar-de-milieu-impact-van-ai-in-het-onderwijs/